Zespół w składzie dr Elżbieta Ambrożej – Prorektor WSFiZ Białystok, Joanna Kurzawa – Dyrektor Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej, Przemysław Gutowski – Prezes Stowarzyszenia Wielki Las i dr Eliza Szadkowska – Prezes Fundacji Centrum Inicjatyw Społecznych, adiunkt w Zakładzie Prawa i Administracji WSFiZ Białystok – reprezentacja wszystkich organizacji partnerskich z Polski – odbył wizytę studyjną do Norwegii. Celem wizyty było poznanie norweskich praktyk i innowacji w zakresie ekologii i zarzadzania zasobami naturalnymi oraz nawiązanie kontaktów z organizacjami prowadzącymi działalność w tym zakresie.
Za organizację wizyty odpowiadał Partner z Norwegii – Innovation Circle Network. Niezwykle ciekawy i bogaty merytorycznie program wizyty rozpoczął się od spotkań w Oslo, gdzie uczestnicy odwiedzili m.in. Ratusz, w którym odbywają się ceremonie wręczenia nagrody Nobla, nabrzeże i port Oslo Fiord z jego ekologicznym zagospodarowaniem przestrzennym. Wyjątkowym miejscem okazał się Park Vigelanda – największy Park w Dzielnicy Frogner. Charakteryzuje się on nie tylko niezwykłą przyrodą, ale i połączeniem jej ze sztuką. W Parku znajduje się bowiem ponad 200 rzeźb z kamienia, brązu i kutego żelaza przedstawiających łącznie prawie 600 postaci zaprojektowanych przez Gustava Vigelanda – twórcę rzeźb symbolicznych i monolitycznych. Przykładem jest słynna rzeźba „Sinnataggen” (Rozzłoszczony chłopiec) – postać nagiego chłopczyka krzyczącego i tupiącego nogą.
Drugiego dnia wizyty uczestnicy spotkali się w Norwegian University of Life Sciences NMBU (https://www.nmbu.no) z prof. Tronem Eidem, prowadzącym projekty klimatycznego inteligentnego leśnictwa. Prof. Eid odtwarza florę i faunę lasów w różnych obszarach świata. Misją NMBU jest przyczynianie się do dobrobytu planety. Uniwersytet prowadzi liczne programy badawcze w zakresie ochrony środowiska, klimatu, żywności i zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych.
Następnym punktem wizyty było spotkanie w mieście Fredrikstad i regionie Viken, położonym w południowej Norwegii. W ratuszu uczestnicy spotkali się z ekspertami: Mr. Einarem Stefanussenem – specjalistą ds. współpracy międzynarodowej, Mr. Erlingiem Gunnulfusennem – doradcą ds. zrównoważonej urbanistyki oraz Ms. Camillą Eidsvold – zastępcą burmistrza Rady Regionu Viken, zajmującą się partycypacją obywatelską w gminie od 20 lat. Gmina i Miasto Fredrikstad obecnie realizuje projekty zrównoważonego transportu, które polegają na wyprowadzeniu samochodów na obrzeża miasta w min. 70%. Jest to koncepcja, która polega na połączeniu ze sobą wszystkich elementów społecznych i gospodarczych.
Kolejnego dnia rano uczestnicy odwiedzili niezwykłe obywatelskie miejsce: Øra Økopark, którego misją jest edukacja praktyczna dzieci w zakresie ekologii i ekonomii (które mogą ze sobą współgrać). Øra Økopark chroni naturalny rezerwat (https://www.visitfredrikstad.net/ra-naturreservat). Każdego dnia Park przyjmuje dzieci na różne warsztaty. Od 15 lat organizuje w lipcu Festiwal Natury we Fredrikstad.
Następnie punktem programu był spacer edukacyjny, zrealizowany po to, by dowiedzieć się, jak udało się zachować walory przyrodnicze i kulturowe dawnego warownego miasta. Miasto założone zostało w 1567 przez Króla Danii Fryderyka II Oldenburga. Jego pomnik do dzisiaj znajduje się w jego centrum. Miasto słynie z zabytkowych fortyfikacji wybudowanych w XVII po to, by chronić się przed atakami Szwedów. Fredrikstad to również miasto jednego z najsłynniejszych odkrywców. Urodził się tu norweski badacz, który jako pierwszy zdobył biegun południowy – Roald Amundsen. We Fredrikstad jest możliwość skorzystania z darmowych promów po rzece Glomma. W ten sposób można zwiedzić sporą część miasta.
Popołudnie uczestnicy spędzili w Borregaard – biorafinerii o wysokiej wartości dodanej! Ich gospodarzem był Gudbrand Rødsrud, Dyrektorem ds. Technologii, Rozwój Biznesu (https://www.borregaard.com). Borregaard to światowy potentat – prowadzi jedną z najbardziej zaawansowanych i zrównoważonych biorafinerii na świecie. Wykorzystując naturalne, odnawialne surowce, produkuje zaawansowane i przyjazne dla środowiska biochemikalia, które mogą zastąpić produkty na bazie ropy naftowej. Jest to firma oparta na własnej elektrowni wodnej.
Wieczorem uczestnicy zwiedzili Østfold University College (https://www.hiof.no/english). Oprowadzał ich prof. Bengt Morten Maximilian Wenstøb, które pokazał niezwykłą bazę i campus, składający się m.in. ze stadionu piłkarskiego i licznych parków edukacyjnych. Uczelnia specjalizuje się naukach medycznych i zrównoważonym rozwoju. Prowadzi ponad 100 różnych programów międzynarodowych.
Ostatniego dnia wizyty liderzy Eko-zmian wyruszyli na edukacyjną przygodę poprzez Fiordy i parki krajobrazowe południowego wybrzeża Norwegii. Odbyli spacer edukacyjny w Międzynarodowym Parku Ytre Hvaler (https://ytrehvaler.no), który powstał w 2009 r. w gminie Hvaler na obszarze 352 km/2 (jest to pierwszy Narodowy Park Morski w Norwegii). Znajduje się tu największa rafa koralowa w Europie. Ciekawym projektem realizowanym w Parku jest coroczne wykonywanie rzeźby ze skał.
W dalszej kolejności uczestnicy pojechali na spotkanie z Larsem Kristianem Selbekk – przewodnikiem i edukatorem przyrodniczym po Halden Canal Regional Park w Ørje. Miasteczko Ørje znajduje się tylko 6 km od granicy ze Szwecją. Uczestnicy zwiedzili także jeden z najpiękniejszych i największych parków w Norwegii (https://parksnorway.com/park/halden-canal-regional-park/).
Kanał Halden, część Cieku Wodnego Halden, jest jednym z najwspanialszych zabytków technicznych i historycznych w Norwegii i składa się z 4 śluz, przez co umożliwia podróż między Tistedal a wsią Skulerud łodzią, kajakiem i kajakiem (odległość to 80 kilometrów). Ciek wodny Halden składa się z szeregu dużych jezior połączonych krótkimi rzekami lub cieśninami. Kanał Halden ma trzy zestawy śluz o łącznej różnicy wzniesień 39 metrów. Największą atrakcją turystyczną wzdłuż cieku wodnego są śluzy Brekke. Dzięki czterem komorom i całkowitej różnicy wzniesień 26,6 m śluzy Brekke są najwyższymi śluzami w północnej Europie. Obok nich znajduje się Elektrownia Wodna Brekke. Jako ostatni punkt wizyty uczestnicy zwiedzili Park Przyrody Søndre Jeløy. Jest to miasto portowe, położone w południowej Norwegii 60 km na południowy wschód od Oslo. Część miasta i gminy położona jest na największej wyspie fiordu Oslofjord – Jeløya.
Ostatnią niezwykłą przygodą był rejs pomiędzy fiordami. Uczestnicy popłynęli promem z Miasta Moss do Horten. Oprócz wczucia się w emocje Wikingów, którzy przemierzali te wody, uczestnicy mieli okazję zobaczyć na własne oczy największy na świecie bezemisyjny prom do transportu pasażerów i aut. Ekologiczna jednostka należy do floty Bastø Fosen posiada 139,2 m długości, 21 m szerokości i może pomieścić 600 pasażerów i 200 samochodów osobowych lub 24 ciężarówki. 10-kilometrową trasę promową między Moss i Horten uznaje się za najbardziej ruchliwe połączenie promowe w Norwegii. Rocznie przewożonych jest na niej 3,8 mln pasażerów i 1,8 mln pojazdów. Przeprawa trwa około 30 minut. W 2022 r. emisje na tej trasie zostaną zredukowane o 75 proc., co odpowiada około 10 000 nowych samochodów na benzynę.
Uczestnicy wyjazdu przyznają, że „warto się uczyć ekologii od Norwegów. Nie znajdziecie u nich żadnego śmiecia na ulicy i ani jednej reklamy wiszącej na budynku, domy są nie tylko budowane w sposób ekologiczny, ale także ich kolorystyka jest bardzo stonowana – brązy, beże, biel. Norwegowie w każdym sklepie mają automaty do szklanych i plastikowych butelek. Popularne jest używanie elektrycznych samochodów, łatwo je rozpoznać po specjalnych tablicach rejestracyjnych. Z tych i innych powodów Norwegowie to zdrowi, szczęśliwi, bardzo pogodni i otwarci ludzie”.
Fotoreportaże z poszczególnych etapów wizyty są dostępne na Projekt Liderzy Eko-Zmian | Facebook
Wizyta jest realizowana w ramach projektu Liderzy Eko-Zmian finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny.